طیف‌سنجی تحرک یونی ( Ion-mobility spectrometry)یاIMS یک روش تجزیه‌ای است که برای جداسازی و شناسایی مولکول‌های یونیزه شده در فاز گاز بر اساس تحرک آنها در یک گاز بافر حامل استفاده می‌شود.

اگرچه به شدت برای اهداف امنیتی مانند کشف مواد مخدر و مواد منفجره بکار می‌رود، این روش کاربردهای زیادی در آزمایشگاه‌ها، از جمله تجزیه و تحلیل بیومولکول‌های کوچک و بزرگ دارد.

یک شرکت دانش بنیان در کشورمان توانسته در شرایط سخت تحریم با به‌کار گیری توان و دانش بومی به تولید این دستگاه پرکاربرد دست پیدا کند.

محمد تقی جعفری مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان «طیف آزمون اسپادانا» گفت: این شرکت در طراحی و ساخت انواع دستگاه‌های آزمایشگاهی از جمله طیف سنج تحرک یونی (Ion Mobility Spectrometry, IMS) با انواع منابع یونیزاسیون تخلیه کرونا، الکترواسپری و پلاسمای سرد و همچنین تولید انواع دستگاه‌های جفت شده IMS با تکنیک‌های کروماتوگرافی گازی و مایع (GC-IMS و HPLC-IMS) مشغول به فعالیت است.

وی گفت: عملکرد دستگاه IMS شبیه اسپکترومتر جرمی (MS) بوده و تاکنون توسط این گروه در آنالیز انواع ترکیبات شیمیایی از جمله مواد مخدر، مواد منفجره، باقیمانده سموم کشاورزی، انواع داروهای پزشکی در محیط‌های بیولوژیکی، انواع آلاینده‌های گازی در اتمسفر و دیگر ترکیبات شیمیایی استفاده شده است و تحقیق و توسعه به منظور بومی سازی سایر روش‌های جدید بر پایه تحرک یونی از جمله FAIMS و TWIMS نیز جزئی از برنامه حاضر در این شرکت است.

این فعال فناورادامه داد: دستگاه طیف سنج تحرک یونی در سال 1970 به عنوان پلاسما کروماتوگرافی مطرح شد و جهت آنالیز مقادیر کم ترکیبات فرار و نیمه فرار مورد استفاده قرار گرفت. از ویژگی‌های آن ساده، سریع، نگهداری آسان، حد تشخیص کم (در حد میکروگرم بر لیتر) است.

امروزه از این دستگاه به عنوان یک روش تجزیه‌ای قابل قبول برای اندازه‌گیری کمی و کیفی مقادیر کم ترکیبات از جمله مواد منفجره، داروها و آلاینده‌های زیست محیطی استفاده می‌شود و می‌توان از آن به عنوان دستگاه تجزیه‌ای قدرتمند جهت شناسایی ترکیبات شیمیایی مختلف در پلاریته مثبت و منفی استفاده کرد.

مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان «طیف آزمون اسپادانا» درباره کاربردهای این دستگاه گفت: از دستگاه طیف سنج تحرک یونی می‌توان به عنوان سیستم تشخیص بعد از تکنیک‌های استخراجی از جمله spe، spme و lpme به کار برد و در این صورت جهت کاربردهای مختلف در آزمایشگاه‌های صنعت و دانشگاه‌ها استفاده می‌شود.

این فعال فناور درباره میزان اشتغال‌زایی صورت گرفته در این شرکت بیان کرد: در این مجموعه 10 نفر به طور مستقیم و تمام وقت و نیمه وقت مشغول به کار هستند.

وی درباره صادرات این محصول به خارج از کشور نیز گفت: این دستگاه به کشور کوبا صادر شده است.

جعفری همچنین درباره واردات این دستگاه به کشور نیز گفت: به دلیل تحریم‌هایی که بر علیه کشورمان صورت گرفته است مدت طولانی است که فروش این دستگاه به ایران ممنوع شده است.

مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان «طیف آزمون اسپادانا» درباره قیمت این دستگاه و نمونه مشابه خارجی آن گفت: قیمت این دستگاه در برابر نمونه خارجی آن حدود 50 درصد ارزان‌تر است.